Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (ΕΚ) βρίσκεται στο στόχαστρο όλων τους τελευταίους μήνες για τα «χαμηλά πρόστιμα», όπως λέγεται, που επιβάλλει σε στελέχη τραπεζών και διοικητικούς συμβούλους, οι οποίοι βρέθηκε ότι παρέβησαν νόμους. Όπως είναι φυσικό οι εξαπατηθέντες επενδυτές, οι μέτοχοι που είδαν τα χρήματά τους να γίνονται σκουπίδια απαιτούν παραδειγματική τιμωρία των ενόχων. Όλοι έχουν τα μάτια -και τα βέλη- στραμμένα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς από την οποία περιμένουν να στήσει στον τοίχο και να καταδικάσει στην «εσχάτη των ποινών» τους αίτιους της οικονομικής συμφοράς. Ποιες είναι, όμως, οι αρμοδιότητες της Κεφαλαιαγοράς και μέχρι πού μπορεί να φθάσει το χέρι της; Απαντήσεις δίνει η Πρόεδρος της ΕΚ Δήμητρα Καλογήρου σε συνέντευξή της στη «Σημερινή».

Πώς απαντάτε στις «κατηγορίες», ότι τα πρόστιμα που επιβάλλετε είναι χαμηλά και δεν είναι αρκούντως τιμωρητικά για τους ενόχους;

Είναι αναμενόμενο ότι ο κόσμος περιμένει να αποδοθούν ευθύνες όσον αφορά την κατάσταση στον τραπεζικό τομέα, αλλά και την ευρύτερη οικονομία. Οι έρευνες που διεξάγονται είναι απαραίτητες, ώστε όχι μόνο να αποδοθούν ευθύνες, αλλά και να ανακτηθεί η αξιοπιστία στους θεσμούς του κράτους, όμως το ύψος των προστίμων που επιβάλλονται δεν μπορεί να είναι αυθαίρετο.

Πρέπει να στηρίζεται στη σοβαρότητα της παράβασης, το συγκεκριμένο άρθρο της νομοθεσίας με το οποίο σχετίζεται η παράβαση, αλλά και κατά πόσο μπορεί να αποδειχθεί ότι η παράβαση οφείλεται σε υπαιτιότητα, πρόθεση ή αμέλεια. Καλό θα ήταν να τονίσουμε ότι επιβάλλεται ξεχωριστή διοικητική κύρωση για την παράβαση κάθε άρθρου, οπότε σε περίπτωση πολλαπλών παραβάσεων, το συνολικό πρόστιμο μπορεί να ανέρχεται σε ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό.

Πόσα πρόστιμα έχει επιβάλει η ΕΚ τον τελευταίο καιρό στις τράπεζες και τι αφορούν;

Η ΕΚ προβαίνει, μεταξύ άλλων, και σε έρευνες που αφορούν το τραπεζικό σύστημα και επικεντρώνεται σε διαφορές ενδεχόμενες παραβάσεις της νομοθεσίας, μέσα στο πλαίσιο πάντα των δικών της αρμοδιοτήτων. Ανακοινώσαμε μέχρι στιγμής διοικητικά πρόστιμα ύψους €230.000 στην Τράπεζα Κύπρου και επιβλήθηκαν διοικητικά πρόστιμα ύψους €520.000 σε πρώην ανώτατους αξιωματούχους της.

Η επιβολή προστίμων στη μία περίπτωση αφορούσε την κατοχή εμπιστευτικών πληροφοριών σε σχέση με τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου (ΟΕΔ) και συγκεκριμένα το γεγονός ότι, ενώ η Τράπεζα είχε ανακοινώσει ότι είχε μειώσει την επένδυσή της σε ΟΕΔ, προχώρησε με την επαναγορά τους σε τέτοιο ύψος, που θα έπρεπε να είχε ανακοινωθεί στους επενδυτές. Ιδιαίτερα μετά που η επένδυση αυτή είχε υποβαθμιστεί σε μη επενδυτική βαθμίδα από οίκο αξιολόγησης.

Το σκεπτικό πίσω από την καταδικαστική απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι ότι για ένα χρονικό διάστημα, ο μέσος επενδυτής -που νόμιζε πως η Τράπεζα είχε πουλήσει τα ΟΕΔ που κατείχε- δεν γνώριζε πως η Τράπεζα Κύπρου είχε αυξήσει σημαντικά την έκθεσή της σε ΟΕΔ, οπότε αγοράζοντας μετοχές της Τράπεζας που διαπραγματεύονταν στο ΧΑΚ, αναλάμβανε έναν κίνδυνο που δεν γνώριζε.

Άλλη παραβίαση που έχει εντοπιστεί σχετίζεται με την κατοχή εμπιστευτικών πληροφοριών και τη μη έγκαιρη ανακοίνωσή τους για τις κεφαλαιακές ανάγκες της Τράπεζας για κάλυψη των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ), οι οποίες αυξήθηκαν από €200 εκατ. περίπου, σε €400 εκατ. περίπου με το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης, λόγω ενδεχόμενων προβλέψεων. Η έγκαιρη πληροφόρηση του επενδυτικού κοινού αποτελεί συντελεστή θεμελιώδους σημασίας για την προστασία του. Στην προκειμένη περίπτωση, το επενδυτικό κοινό όχι μόνο δεν είχε τύχει της κατάλληλης πληροφόρησης για τις πραγματικές κεφαλαιακές ανάγκες της Εταιρείας, αλλά αντίθετα, για ένα χρονικό διάστημα είχε πληροφορηθεί από την Τράπεζα ότι οι κεφαλαιακές της ανάγκες ανέρχονταν μόνο σε €200 εκατ. και ότι η Τράπεζα δεν θα χρειαζόταν στήριξη από τα ευρωπαϊκά ταμεία.

Επίσης, η ΕΚ ανακοίνωσε πρόστιμο €100 χιλιάδων σε πρώην Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ομίλου Marfin Popular Bank, για την παραπλανητική δήλωσή του ότι η τράπεζα είχε την απαιτούμενη ρευστότητα και δεν χρειαζόταν οποιαδήποτε κεφάλαια. Η δήλωση αυτή έρχεται σε αντίθεση με στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον της ΕΚ, τα οποία καταδεικνύουν ότι η Τράπεζα δεν είχε την προβλεπόμενη ρευστότητα και, επιπλέον, λάμβανε από τις 27.09.2011 ρευστότητα μέσω του μηχανισμού παροχής έκτακτης ρευστότητας (ELA) από την Κεντρική Τράπεζα. Με βάση τα πιο πάνω, η ΕΚ επέβαλε μέχρι σήμερα πρόστιμα ύψους €850.000. Θα ήθελα να τονίσω ότι τα πρόστιμα επιβάλλονται με βάση τη σοβαρότητα της παράβασης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η νομοθεσία για παραβάσεις για την κατοχή εμπιστευτικών πληροφοριών επιτρέπει μέγιστο πρόστιμο ύψους €350.000 ανά παράβαση και όχι ανά άτομο ξεχωριστά.

Σε αγωγές ενώπιον δικαστηρίων

Πώς μπορούν οι αποφάσεις σας αυτές να χρησιμοποιηθούν από τους επενδυτές;

Μια καταδικαστική απόφαση έχει μεγάλη σημασία, ανεξάρτητα από το ύψος του προστίμου, διότι οι επενδυτές θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα καταδικαστικά πορίσματα της ΕΚ ως όπλο σε αγωγές εναντίον των τραπεζών, εάν υπέστησαν ζημιά λόγω μη έγκαιρης ή παραπλανητικής πληροφόρησης και να διεκδικήσουν αποζημιώσεις.

Αν στην πορεία των ερευνών σας θεωρήσετε ότι υπάρχουν και ποινικά αδικήματα, ποιες ενέργειες θα κάνετε; Έχετε βρει τέτοια αδικήματα μέχρι στιγμής; Πώς τα χειριστήκατε;

Σε περιπτώσεις όπου ενδεχομένως να υπάρχουν και ποινικά αδικήματα, η ΕΚ διαβιβάζει τα πορίσματά της στη Νομική Υπηρεσία για περαιτέρω ενέργειες. Ήδη η ΕΚ έχει δηλώσει την ετοιμότητά της να συνδράμει το έργο των ποινικών ανακριτών που έχουν διοριστεί από τον Γενικό Εισαγγελέα. Μέχρι σήμερα, στις έρευνες που έχουν ολοκληρωθεί έχουν εντοπιστεί μόνο διοικητικές παραβάσεις, εκτός από την περίπτωση παραπλανητικής δήλωσης πρώην Ανώτερου Αξιωματούχου Τράπεζας, και το θέμα έχει ήδη σταλεί στον Γενικό Εισαγγελέα.

Τα αξιόγραφα

Πού βρίσκεται το θέμα των αξιογράφων τα οποία πώλησαν οι τράπεζες Κύπρου και Λαϊκή σε επενδυτές;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι ο τρόπος λειτουργίας των τραπεζών και τα θέματα της έκδοσης και προώθησης των αξιογράφων κεφαλαίου δεν εμπίπτουν άμεσα στις αρμοδιότητες της ΕΚ. Ο ρόλος αυτός ανήκει στην Κεντρική Τράπεζα. Εντούτοις, η ΕΚ αναμίχθηκε στο θέμα, στο πλαίσια του γενικότερου ρόλου της για την προστασία των επενδυτών. Διαμόρφωσε και υπέβαλε πρόταση για τη δημιουργία εξωδικαστικού συστήματος επιδιαιτησίας, το οποίο θα αναλάμβανε να εξετάσει όλες τις υποθέσεις παραπλανητικής προώθησης αξιογράφων.

Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι για την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου να συσταθεί διαιτητικό δικαστήριο για το θέμα των αξιογράφων και αναμένουμε την ολοκλήρωση της νομοθεσίας που θα διέπει τη λειτουργία του. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία ετοιμασίας από το Υπ. Δικαιοσύνης της νομοθεσίας για τη δημιουργία του διαιτητικού δικαστηρίου, το οποίο θα εξετάσει τα παράπονα των κατόχων αξιογράφων, θα μπορεί να πραγματοποιηθεί εξέταση των παραπόνων εξωδικαστικά, όπως έχει γίνει και σε άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ισπανία.

Η τελευταία εξέλιξη στο θέμα των αξιογράφων είναι η έκδοση του τελικού πορίσματος της Κεντρικής Τράπεζας, σύμφωνα με το οποίο έχουν εντοπιστεί παραβάσεις της νομοθεσίας από τις τράπεζες σε σχέση με τις διαδικασίες που είχαν εφαρμόσει για διάθεση αξιογράφων. Οι παραβάσεις που εντοπίστηκαν σχετίζονται κυρίως με τη μη παροχή αντικειμενικής και ορθής πληροφόρησης στους ενδιαφερόμενους, επαρκούς περιγραφής της φύσης των χρηματοοικονομικών μέσων, αλλά και των κινδύνων που ενέχουν για τον επενδυτή.

Το πόρισμα αυτό δύναται να χρησιμοποιηθεί από τους κατόχους αξιογράφων στις προσπάθειές τους να διεκδικήσουν αποζημιώσεις. Παράλληλα, θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις αποφάσεις της ΕΚ που δημοσιεύονται με την ολοκλήρωση κάθε έρευνας σε σχέση με τους εκδότες Τράπεζα Κύπρου και Λαϊκή Τράπεζα. Συχνά ακούγεται ότι η ΕΚ είναι υποστελεχωμένη.

Ποιος είναι ο αριθμός του προσωπικού και πόσα άτομα ασχολούνται με τις έρευνες;

Επί του παρόντος, η ΕΚ απασχολεί συνολικά 56 άτομα, ενώ το Τμήμα Ερευνών και Παρακολούθησης της Αγοράς, το οποίο έχει την ευθύνη της συνεχούς παρακολούθησης της αγοράς και της διεξαγωγής των ερευνών της ΕΚ, αποτελείται από 6 άτομα.

Όπως εύκολα συμπεραίνει κανείς, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εποπτεύσεις ικανοποιητικά περισσότερους από 270 εποπτευόμενους οργανισμούς (150 Κυπριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών, 104 Εκδότες, 16 Εταιρείας Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών, 2 Εταιρείας Διαχείρισης ΟΣΕΚΑ), των οποίων ο αριθμός, το μέγεθος και η πολυπλοκότητα αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο, με τόσο λίγο προσωπικό. Να σημειωθεί ότι στους εποπτευόμενους από την ΕΚ οργανισμούς θα προστεθούν επίσης τα 90 περίπου διεθνή επενδυτικά σχέδια, τα οποία εποπτεύονται επί του παρόντος από την Κεντρική Τράπεζα.

Όμως, η ΕΚ είναι αποφασισμένη να συνεχίσει το έργο της μέχρι οι επενδυτές να έχουν πλήρη εικόνα για το τι ακριβώς είχε γίνει στον τραπεζικό τομέα και οδηγηθήκαμε σε αυτήν την τραγική κατάσταση και να αποδοθούν ευθύνες, για να μπορέσει να ανακτηθεί και πάλιν η αξιοπιστία στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Για τον σκοπό αυτόν, έχουμε επανειλημμένως αναφέρει στην Κυβέρνηση την πιεστική ανάγκη για ενδυνάμωση της ΕΚ μέσω της περαιτέρω στελέχωσής της, ώστε να γίνεται αποτελεσματική εποπτεία και να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στην κυπριακή αγορά.